AYKUT KÜÇÜKKAYA
Laik demokratik Cumhuriyet 100. yılına girerken geçen ay İzmir tarihi bir kongreye ev sahipliği yaptı. Tıpkı 100. yıl önce olduğu gibi!..
İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nin sloganı “Yeniliğe Davet”ti… İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer’in söylemiyle İzmir’deki kongre “tüm Türkiye’yi geleceği inşa etmeye” çağırıyordu. Ve bu çağrı yankı buldu; Ahmet Adnan Saygun Sanat Merkezi, 15-21 Mart tarihleri arasında akademisyenleri, iktisatçıları, siyasetçileri, bilim insanlarını, sendika ve kooperatif başkanlarını, tarihçileri, yazarları, sanatçıları ve her biri alanında uzman diğer birçok isimi ağırladı. “Vicdana Davet, Yürüyüşe Davet, Doğamıza Davet, Değişime Davet, Sadakate Davet, Çokluğa ve Birliğe Davet” başlıkları altında sekiz gün süren etkinlikleri binlerce kişi takip etti. Hem salonu hem de sanat merkezinin meydanını dolduran yurttaşlar, Prof. Dr. Andrew McAfee, sir Bob Geldof, Prof. Dr. Francis Fukuyama, mimar Hiroyuki Unemori, Prof. Dr. Ian Goldin, Joschka Fischer, Prof. Dr. Michio Kaku ve Prof. Dr. Vandana Shiva gibi dünyaca ünlü birçok ismi de İzmir’de dinledi.
Onlarca ilke ve yüzlerce kararın yer aldığı sonuç bildirgesi
Şimdi isterseniz hep birlikte sekiz günün sonunda kamuoyuna açıklanan sonuç bildirgesini irdeleyelim. Sekiz aylık yoğun bir hazırlık sürecinin ardından tüm çalışmaların çıktılarının toplandığı sonuç bildirgesi, delegelerin oylarına sunuldu. Bildirgenin Türkiye’nin yeni yüzyılını şekillendirecek iktisat politikalarının temelini atması amaçlanıyor. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer bize sonuç bildirgesiyle ilgili şu bilgileri veriyor:
“Giriş kısmında 4 bölümden oluşan 92 karar, işçi bildirgesinde 16 ilke ve 51 karar, çiftçi deklarasyonunda 18 ilke ve 62 karar, sanayici, tüccar ve esnaf bildirgesinde 27 ilke ve 98 karar, 3 bildirgede toplam 61 ilke 211 karar alındı. 27 maddede şerh var. 211 kararın 27’si ifade edilen şerhlerle, gerisi oy birliğiyle karar altına alındı.”
Tunç Soyer’in de dediği gibi ortak aklın öneminden yola çıkarak her grup tarafından ayrı ayrı değerlendirilen sonuç bildirgesi, onlarca ilke ve yüzlerce karardan oluşuyor.
Türkiye ve dünya için son derece kritik bir dönem
Sonuç bildirgesi, “Bizler, tüm Türkiye’de faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları, sendikalar ve meslek örgütleri, ülkemizin işçi, çiftçi, sanayici, tüccar ve esnaflarını temsilen Cumhuriyetimizin İkinci Yüzyılının iktisat politikalarına yön vermek için İzmir’de bir araya geldik. Tıpkı yüzyıl önce olduğu gibi, İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi de Türkiye ve dünya için son derece kritik bir dönemde gerçekleşmektedir. Bu kongre, İzmir’den tüm insanlığa yapılan topyekûn bir yenilenme çağrısıdır” cümleleriyle başladı. Çağrı sadece Türkiye’ye değil tüm dünyayı kapsıyordu. Önemli gördüğümüz maddeleri sıralayalım…
İŞÇİ BULUŞMASI DEKLARASYONU’NDAN:
İnsan haklarına yönelik uluslararası sözleşmelerin temelinde sendikal mevzuat demokratikleştirilecek, ILO standartlarına uygun sendikalaşmayı ve demokratik bir toplu pazarlık ve grev hakkını güvence altına alacak yasal düzenlemeler hayata geçirilecektir.
Grev erteleme adı altında grev yasaklarına son verilecektir. Hak grevi, genel grev, dayanışma grevi, iş yavaşlatma dahil olmak üzere barışçıl eylem biçimleri yasal statüye kavuşturulacaktır. Eşit değerde işe eşit ücret ilkesini düzenleyen Anayasa’nın ilgili maddeleri (10. ve 55. madde) ve 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 5. maddesi etkin bir şekilde uygulanacak, özellikle kadınlar, LGBTİ+’lar ve gençler için eşit değerde işe eşit ücret güvencesi sağlanacaktır.
ÇİFTÇİ BULUŞMASI DEKLARASYONU’NDAN:
81 il ve tüm ilçelerinde yerel tohum ve hayvan ırkları tescil komisyonu kurulacaktır. Tespit edilen tür, çeşit ve ırklar (süs ve peyzaj bitkileri de dahil olmak üzere) tespitlerinden itibaren bir yıl içinde yerinde koruma altına alınacaktır. Yerel tür, çeşit ve ırkların korunması için ülke düzeyi ve tüm farklı coğrafi bölgelerde “Tarımsal Gen Kaynaklarını Araştırma ve Geliştirme Merkezleri” kurulacaktır. Merkezler, her bir tür
ve ırkın tescili, envanterinin hazırlanması, tanıtımı ve yaygınlaştırılması için çalışacaktır. Tanıtım çalışmaları ülke ve dünya ölçeğinde yapılacaktır. Yerel gen kaynaklarına dayalı ürünlerin dünya ölçeğinde tanıtımı, pazarının büyütülmesi,
agro-turizm yoluyla tanıtımı için yerel, ulusal ve uluslararası meslek kuruluşları ve sivil toplum ile ortaklıklar kurulacaktır.
SANAYİCİ, TÜCCAR ve ESNAF BULUŞMASI DEKLARASYONU’NDAN:
Karbon emisyonuna neden olmayan doğayla uyumlu enerji üretimi desteklenecektir. Enerji yatırımları ekonomik ve ekolojik maliyetleri optimize edilecek şekilde, yerel üretim ve yerel tüketim ilkesi göz önüne alınarak planlanacaktır. Yenilenebilir enerji yatırımlarında verimliliği artıran desantralize üretim teşvik edilecek, üretim alanıyla iç içe kurulan doğa dostu enerji yatırımlarına hibe ve kredi desteği sağlanacaktır. Hane ve çatı ölçeğinde topluluk enerjisi üretimini destekleyen yasal düzenlemeler güçlendirilecektir. Enerji verimliliği ve tasarruf çalışmaları teşvik edilecek ve desteklenecektir. Elektrik ve doğal gaz dağıtım şirketleri stratejik önemleri nedeniyle kamulaştırılacaktır. Enerji verimliliğini artırmak ve doğa ile uyumlu enerji üretimi potansiyellerinin geliştirilmesi için enstitüler ve üniversitelerde araştırma ve geliştirme merkezleri kurulması sağlanacaktır. Maden ve mineral kaynaklarımızın en verimli şekilde kullanılması ve sanayiye sunulması için ulusal madencilik stratejisi hazırlanacaktır.
‘Ortak aklın, mutabakatın değeri ortaya çıktı’
Bu, masamdaki 49 sayfadan oluşan sonuç bildirgesinin kısa bir özeti… Başkan Tunç Soyer, bildirgenin açıklandığı kongrenin kapanış konuşmasını, “Geleceğe bırakacağınız hayatınızdaki önemli miraslardan biri burada alınan bu kararlarla oluşan kongredir. Bu nedenle herkesi ayrı ayrı kutluyorum. Ama bir şeyi daha söylemem lazım. İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi her şeyi bir tarafa bırakın, bize şunu gösterdi; eğer bir ortak akıl inşa etmek için yola çıkarsanız, o uzun ve çetrefilli bir yoldur. Ama eğer aldığınız kararları ortak akılla inşa ettiyseniz içeriği de o kadar güçlü oluyor, siz de o güçlü içeriği ortaya koymuş oldunuz. Ortak aklın, mutabakatın kıymetini ortaya çıkarmış oldunuz. Sadece sizler için değil bizden sonra bu topraklarda yaşayacak insanlar için de ‘İzmir, Türkiye bunu başardı’ dedirteceksiniz” sözleriyle bitirdi.
Asıl soru şu: Bakalım İzmir ve Türkiye ortak akılla uzun ve çetrefilli yolu geçmeyi başaracak mı? Yanıt ise yine kongrenin tarihinde gizli: 100 yıl önceki o ruh oluştuğu takdirde niye başarılmasın!..
LİDERLERİN İZMİR PERFORMANSI
Serin bir pazar gününde (19 Mart 2023) İzmir’deki heyecanı hissetmemek mümkün değil!.. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, ismi Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı Adayı olarak açıklandıktan sonra kente ilk kez geliyor… Kent, Kılıçdaroğlu’nun “başlıyoruz” pankartlarıyla donatılmış.
“İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi”ndeki, “Millet İttifakı Genel Başkanları Buluşması” için Göztepe’ye insan seli var. Salon tamamen dolu… Biz de salondayız… Sanat merkezinin dışında dev ekranlar hazır… CHP’liler yoğunlukta… Milletvekilleri, belediye başkanları, partililer… İktisat kongresine Türkiye’nin her yerinden gelenlerin olması dikkat çekiyor.
Altı lider ilk kez seçim mitingi olarak görebileceğimiz bir etkinlikte sırayla konuşacaklar. Altı lider diyorum ama İyi Parti lideri Meral Akşener İzmir’de yok… Onu temsilen yardımcısı salonda…
Kürsüye ilk olarak Millet İttifakı’nın Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu çıkıyor… Alkışların bitmesini bekliyor… Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün sözlerini hatırlatıyor. Siyasi bağımsızlığın kalıcılığını sağlayan temel unsurun “ekonomik bağımsızlık” olduğunun altını çiziyor. Kılıçdaroğlu’ndan sonra Altılı Masa liderleri partilerin harf sıralamasına göre sırayla konuşuyorlar.
Ali Babacan ve Ahmet Davutoğlu’nun konuşmaları sık sık alkışlarla kesiliyor. İki liderin performansı salonda ilgi çekiyor. Gültekin Uysal ve İyi Parti Genel Başkan Yardımcısı Ümit Özlale’nin konuşmaları iyi hazırlanmış metinlere bağlı kalınca Babacan ve Davutoğlu’na göre daha az alkış alıyor.
Kürsüye son olarak Temel Karamollaoğlu çıkıyor. “Herkesin yorulduğunu” söylüyor, salonu güldürüyor. Kısa bir konuşma yapacağım mesajı veriyor ancak en uzun konuşmayı sanki Karamollaoğlu yapıyor. Karamollaoğlu da İzmir’de yoğun alkış alıyor…
İzmir’deki bu tarihi toplantı seçime sayılı günler kala Millet İttifakı liderlerinin “aday açıklama” sürecinden sonra rahatladığını gösteriyor. Yüzler ve konuşmalardaki üslup, akıcılık ve güven bu izlenimi veriyor. Aslına bakarsanız Kılıçdaroğlu ve liderlerin ittifakı konuşmalara da yansıyor. Her cümle dikkatle seçiliyor…
Liderler İzmir’de Atatürk’e özenle vurgu yapıyor… Kılıçdaroğlu ve Millet İttifakı liderleri seçim startını çok anlamlı bir kongreyle İzmir’den verdi. Liderlerin Türkiye’ye ortak vurgusu, İzmir mesajı ise tek bir kelimeye sığıyordu: “Adalet!..”
