BM ölüm tehlikesiyle yüz yüze mi?

ANNE-CÉCILE ROBERT

New York. Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi. 21 Şubat 2022. Meslektaşlarının çoğu gibi Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısını kınayan Kenya Büyükelçisi Martin Kimani sözerine şöyle devam ediyor: “Güvenlik Konseyi üyeleri de dahil olmak üzere, bazı güçlü devletlerin son yıllarda uluslararası hukuku dikkate almaksızın yaptıkları ihlalleri kategorik olarak kınıyoruz. Ve ciddi bir uyarıda bulunuyor: “Çok taraflılık bu gece ölümün eşiğinde. Yakın bir geçmişte başka güçlü devletlerin saldırısına maruz kaldığı gibi, bugün de çok taraflılık saldırı altındadır. Tüm üye devletleri, çok taraflılığı savunmak için, bir seferberlik organize etmesini talep ettiğimiz Genel Sekreter’in arkasında toplanmaya çağırıyoruz.”

On yıldan beri keskinleşen ve BM için varoluşsal bir tehdit oluşturan uluslararası krizin derinliği, nadiren bu kadar az kelime ile resmedilebilmiştir. Kenya’nın bize diplomatların ağdalı ve imalı diliyle hatırlattığı gibi, hiç şüphesiz ki BM tüzüğündeki ana ilkeler (iç meselelerde güç kullanımı ve müdahalenin engellenmesi de dahil olmak üzere) Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesinden biri tarafından (ABD, Rusya, Çin, Birleşik Krallık, Fransa) (1) böylesine pervasızca bir saldırıya ilk defa uğramıyor. Londra ve Washington tarafından oluşturulan koalisyonun 2003’te Irak’ı işgali, en göze çarpan ihlallerden biriydi. Yakın zamanda, daha az dikkate alınan bir diğer hadise ise 13 Nisan 2018’de ABD, Fransa ve Birleşik Krallık’ın Suriye’deki kimyasal tesislere düzenlediği yasadışı saldırıydı. Bu bombardıman sebebiyle BM üst halkası acil bir şekilde toplanmak durumunda kalmış, Sayın Antonio Guterres şu açıklamada bulunmuştu: “Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri olarak, özellikle barış ve güvenlik sorunları söz konusu olduğunda, üye devletlere BM Sözleşmesine ve genel olarak uluslararası hukuka uygun hareket etme yükümlülükleri olduğunu hatırlatmak görevimdir. Tüzük bu konuda çok açık. Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasında birincil sorumluluğa sahiptir. Üyeleri birlik olmaya ve bu sorumluluğu yerine getirmeye çağırıyorum.”